مزاج سنین مختلف

جنین انسان در حین انعقاد نطفه، رطوبت و حرارت غریزی را که مایه حیات هستند از پدر و مادر کسب می کند و هر چه میزان رطوبت غریزی و به تبع آن حرارت غریزی بیشتر باشد، طول عمر شخص می تواند بیشتر باشد، در صورتی که مراقبت کافی از آنها به عمل آید و حوادث مرگبار پیش نیاید.

مرگ طبیعی زمانی فرا خواهد رسید که این رطوبت و حرارت پایان یابد.

 

 

دوران حیات انسان براساس این رطوبت و حرارت به چهار مرحله اصلی تقسیم می شود :

 

۱- مرحله رشد :

 

از بدو تولد تا سی سالگی است. در این مرحله بدن، پیوسته در حال رشد می باشد و میزان رطوبت و حرارت بالا می باشد. نوزاد بیشترین رطوبت را دارد و به همین علت است که به کمک حرارت موجود، بیشترین میزان رشد در این مرحله به وقوع می پیوندد. یکی از علت های اختلال رشد، به هم خوردن تعادل بین حرارت و رطوبت       می باشد. به عنوان مثال، کودکی که تحرک و جست و خیز زیاد دارد و بیش از اندازه فعالیت می کند، در بدن خود حرارت زیادی تولید می کند که می تواند منجر به اختلال در افعال، کاهش رطوبات و در نتیجه کاهش رشد شود.

 

۲- مرحله جوانی :

 

بین ۳۰ تا ۴۰ سالگی است که رطوبت و حرارت غریزی هر دو در حد تعادل وجود دارند و به همین دلیل، مرحله جوانی معتدل ترین مزاج سنی است. البته در طول جوانی، گرمی مرحله رشد باقی می ماند ولی رطوبت غریزی به آرامی کاهش می یابد و در مجموع، مزاج نسبت به مرحله ی قبل به سوی گرمی و خشکی تمایل می یابد. در این دوره فرد مستعد بی خوابی و اضطراب می باشد.

 

۳- مرحله میانسالی :

 

این مرحله از ۴۰ تا ۶۰ سالگی است که در آن قوای بدن به تدریج تحلیل می روند. در این دوره رطوبت و حرارت غریزی کم می شود و مزاج به سمت سردی و خشکی می رود. انسان در این دوران مستعد بیماری های سوداوی مانند بواسیر، واریس و افسردگی می شود.

 

۴- مرحله پیری :

 

از سن ۶۰ سالگی به بعد می باشد و با ظهور ضعف شدید در قوا و کاهش شدید رطوبت غریزی و حرارت غریزی همراه است. مزاج در این سن، سرد و تر است. این تری، مربوط به رطوبت غریزی نیست بلکه رطوبت غریبه ای ( تری عارضی یا اکتسابی) است که حاصل کاهش و نقصان در گوارش غذا و ضعف هضم است. به عبارتی در سن پیری مزاج فرد متغیر است و تابع شرایط محیط و رژیم غذایی می باشد.

باید توجه داشت آنچه در مورد مزاج بدن در سنین مختلف و سایر مزاج های اکتسابی گفته می شود در تعامل با مزاج ذاتی و مولودی شخص قرار دارد. بنابراین افرادی که به لحاظ مادرزادی، مزاج سرد و خشک دارند، در سنین کهولت دچار تشدید علایم سردی و خشکی می شوند. در حالی که در سن رشد حال بهتری دارند. برعکس، افراد با مزاج گرم و تر در ایام رشد به مشکلات ناشی از غلبه گرمی و تری دچار می شوند، در حالی در سنین بالاتر به اعتدال نزدیک ترند.

 

نکته :

برای رشد طبیعی یک کودک به گرمی وتری کافی نیازمندیم بنابراین باید حرارت و رطوبت را به نسبت کافی و مناسب به او برسانیم. پس غذاهای معتدلی که حرارت و رطوبت کافی دارند مثل نان گندم و گوشت گوسفند و مواد شیرین ملایم و میوه جاتی مانند انگور و انجیر و بادام مفید هستند و مصرف بیش از اندازه خوراکی هایی مثل چیپس، کاکائو، بستنی، قارچ، سوسیس و کالباس و … تعدل مزاجی کودک را بر هم میریزد و او را از رشد مناسب باز می دارد.

 

 

منبع: کتاب مروری بر کلیات طب سنتی ایران
(دکتر محسن ناصری- دکتر حسین رضایی زاده-دکتر رسول چوپانی- دکتر مجید انوشیروانی)