زهر زنبورعسل چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
در زنبورداری از محصولات زنبور عسل شامل عسل، موم، ژل رویال، بره موم و زهر استفاده می‌شود. این محصولات در درمان انواع بیماری‌ها و تغییرات بدن انسان مفید هستند.
زهر زنبور عسل یا آپیتوکسین(BV) در غده سمی که در حفره شکمی زنبور عسل قرار دارد، تولید می‌شود. این ماده یک محصول با ارزش است که دارای طیف وسیعی از اثرات بیولوژیکی است و استفاده از آن در زنبورداری به سرعت در حال افزایش است. آپیتوکسین از بسیاری از مواد فعال بیولوژیکی از جمله پپتیدها، آنزیم‌ها، آمین‌ها، اسیدهای آمینه، فسفولیپیدها، مواد معدنی، کربوهیدرات‌ها و همچنین برخی از اجزای فرار تشکیل شده است. ملیتین و فسفولیپاز A2 مهمترین اجزای زهر زنبورعسل هستند که دارای پتانسیل ضدسرطانی، ضدمیکروبی، ضدالتهابی، ضدآرتریت، ضددرد و سایر پتانسیل‌های درمانی هستند.
زنبورهای عسل بالغ از آپیتوکسین به عنوان مکانیسم دفاعی اولیه در حفظ کندو استفاده می‌کنند. زنبور عسل بیش از ۳۰۰ میکروگرم زهر در کیسه زهر خود نگه می‌دارد و به طور متوسط حدود ۵۰ تا ۱۴۰ میکروگرم زهر را در طی یک نیش تزریق می‌کند. در هنگام حمله زنبور عسل، نیش(با خارها) همراه با کیسه زهر از شکم بیرون کشیده می‌شود. زنبورهای عسل پس از یک بار نیش زدن می‌میرند. اثر نیش زنبورها بر بدن میزبان می‌تواند موضعی سیستمیک باشد.
زهر زنبور عسل به طور سنتی قرن‌ها به عنوان یک داروی درمان طبیعی مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه در بسیاری از کشورهای جهان از آپیتوکسین خام یا اجزای آن برای درمان بیماری‌های مختلف مانند سرطان، آرتریت، بیماری‌های عصبی، اختلالات التهابی، مشکلات کبدی و همچنین عفونت‌های پوستی استفاده می‌شود. در نتیجه، دانشمندان و همچنین چندین شرکت داروسازی در تلاش هستند تا درک جدیدی در مورد آپیتوکسین، مواد و فعالیت آن برای استفاده مؤثرتر از این داروی طبیعی در پزشکی مدرن به دست آورند.
آپیتوکسین در بازار به اشکال مختلف مانند روش تزریق، پماد، کرم، نیش زنبور طبیعی، قرص، مومیایی، کیت اضطراری نیش زنبور عسل و همچنین سم مایع خالص موجود است. علاوه بر این، برخی از آزمایشگاه‌های خاص می‌توانند اجزای جدا شده از آپیتوکسین مانند ملیتین، فسفولیپاز A2 یا سایر اجزاء را برای اهداف پزشکی و علمی تهیه کنند.
پرکاربردترین روش طب سوزنی با زهر زنبورعسل (BVA) bee venom acupuncture است که در آن می‌توان غلظت کم آپیتوکسین را روی بدن بیمار اعمال کرد. طب سوزنی با زهر زنبورعسل یک روش بسیار موثر برای درمان آرتروز و آرتریت روماتوئید است. در یک مطالعه اخیر، ثابت شد که درمان با زهر زنبور عسل منجر به اختلالات تولید مثلی در مدل موش، مانند کاهش تعداد اسپرم، تحرک اسپرم، سطح تستوسترون و همچنین برخی تغییرات ساختاری نامنظم در مورفولوژی اسپرم، لوله‌های اسپرم‌ساز می‌شود.
منبع: مقاله Pharmacological properties and therapeutic potential of honey bee venom
