رایحه درمانی از منظر طب سنتی ایران و طب مدرن

طب مکمل و جایگزین

 

اقدامات طب مکمل و جایگزین به هر نوع سیستم، اقدام یا فرآورده طبی گفته می شود که به عنوان بخشی از مراقبت طبی متداول نباشند.

اصطلاح مکمل زمانی به کار می رود که اقدام درمانی همراه با طب متداول به کار رود در حالی که جایگزین زمانی به کار می رود که اقدام درمانی با درمان متداول جایگزین می شود.

برخی از انواع درمان ها و اقداماتی که به عنوان جایگزین در نظر گرفته می شوند شامل طب گیاهی، هومئوپاتی، ماساژدرمانی، انرژی درمانی، طب فشاری و طب سوزنی، موزیک درمانی و بالاخره رایحه درمانی می باشند.

در رایحه درمانی به عنوان یک اقدام مکمل و جایگزین، از عصاره های فرار مشتق شده از گیاهان به نام روغن های اساسی که ترکیبات شیمیایی طبیعی هستند، استفاده می شود.

 

رایحه درمانی

 

رایحه درمانی نه تنها برای بیماران بلکه برای درمانگران نیز مفید است و می تواند در کاهش سطح اضطراب و راحتی بیمار تاثیرات درمانی سریعی داشته باشد.

استفاده از رایحه از قدیم الایام در طب سنتی مرسوم بوده است و در طب نوین نیز به دلیل عوارض شناخته شده داروهای شیمیایی گرایش به طب سنتی از جمله رایحه درمانی مورد توجه مجدد قرار گرفته است.

رایحه درمانی یا آروماتراپی از علوم کهن است که در آن از عطر و بوی عصاره گیاهان برای درمان جسمی و روحی استفاده می شود. امروزه به عنوان یکی از شاخه های مهم علم پزشکی قلمداد می شود و نتیجه آن بهبودی، ایجاد آرامش، و تامین انرژی بالا در عموم افراد است.

آروماتراپی

 

واژه آروماتراپی به معنای عطر یا بو و تراپی به معنای درمان یا معالجه تشکیل شده است.

*  افلاطون از حس بویایی و تاثیر بوی خوش در برانگیختن احساسات انسان سخن گفته است

*  بقراط و جالینوس از آثار بوی خوش در مزاج های مختلف صفراوی، دموی، سوداوی و بلغمی یاد کرده اند.

 

مکانیسم رایحه درمانی :

 

تمام گیاهان حاوی روغن می باشند اما تنها حدود ۳۰۰۰ گیاه حاوی روغن اساسی هستند که به آنها روغن فرار یا روغن معطر نیز گفته می شود.

روغن های اساسی معمولاً توسط تقطیربه دست می آیند. روغن هایی که به کمک حلال های شیمیایی تولید می شوند روغن اساسی واقعی نمی باشند.

ترکیبات مختلفی به صورت اسانس روغنی در رایحه درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. از میان اسانس های روغنی میتوان به اسانس نارنگی، عطر سنبل، بهارنارنج، گل سرخ و… اشاره کرد.

 

به طور کلی روغن های اساسی که از گیاهان استخراج می شوند چند صد برابر تاثیر بیشتر نسبت به خود گیاه دارند.

بوی ناشی از رایحه سلول های عصب بویایی و در نهایت سیستم لیمبیک را فعال میکند. سلول های عصبی نیز بسته به نوع رایحه، نوروترانسمیترهای متفاوتی مانند آنکفالین، آندروفین، نورآدرنالین و سروتونین آزاد می کنند و موجب اثرات تسکینی و یا احساس خوب بودن و آرامبخشی می شوند.

اسانس های گیاهی از طریق سیستم بویایی، از طریق پوست و از طریق پوست و از طریق خوراکی جذب بدن می شوند.

 

رایحه درمانی استنشاقی به دو طریق مستقیم و غیر مستقیم اجرا می شود.

 

در روش مستقیم :

 

استنشاق رایحه مستقیماً توسط بیمار از طریق چکاندن ۱ تا ۵ تا قطره از اسانس کنار صورت بیمار و استنشاق برای ۵ تا ۱۰ دقیقه تجربه می شود.

 

در روش غیر مستقیم :

 

از دستگاه بخور استفاده می شود که با این روش اسانس به قطرات کوچک شکسته شده و در محیط پراکنده می شود.

 

رایحه درمانی و طب مدرن :

 

امروزه تحقیق در باب رایحه درمانی، بخشی از پژوهش های جدی در داروسازی و درمان اختلالات مختلف است.

مطالعات مختلف در مورد تاثیرات رایحه درمانی شامل تخفیف عوارض بارداری، تسکین درد، کاهش عوارض درمان های سرطان، بهبود زخم و مشکلات پوست و مو، کنترل حملات صرع، کاهش مشکلات تنفسی، خواص ضد اسپاسم، کاهش استرس و کاهش آژیتاسیون است.

یک مطالعه بر روی ۱۲ داوطلب سالم از نظر تاثیر روغن اسطوخودوس بر روی سیستم عصبی اتونومیک نشان داد که روغن اسطوخودوس موجب کاهش واضح فشارخون، ضربان قلب و درجه حرارت پوست می شود.

همچنین افراد از نظر خلقی مواردی همچون فعالتر بودن و احساس سرزندگی بیشتری در مقایسه با گروه کنترل گزارش کرده اند.

در یک مطالعه نیمه تجربی رایحه درمانی با اسانس نعناع اثرات مثبتی بر روی سطح دقت پرستاران داشت.

مطالعات مختلف بر روی اثرات رایحه درمانی نشان دادکه رایحه درمانی موجب کاهش بسیاری از فاکتورهای سایکولوژیکی مانند افسردگی، اضطراب و استرس می شود و اثرات مثبتی بر روی فاکتورهای فیزیولوژیکی مانند خستگی، فشارخون، نبض، خواب و تسکین درد دارد.

 

 

منبع: مقاله رایحه درمانی از منظر طب سنتی و طب مدرن- (محمدرضا حیدری، محمد ناطق، عباس عبادی)