اثر سمپاشی͏ های نامطلوب بر زنبوران عسل

اگر زنبورها از سطح جهان ناپدید شوند، انسان͏ ها فقط چهار سال زنده می͏ مانند. نبود زنبورها، نبود گرده͏ افشانی، نبود گیاهان، نبود حیوانات، نبود انسان.

بنابراین زنبور پایه زندگی در این زمین است.                             “آلبرت انیشتین”

 

امروزه کشاورزی بدون استفاده از موادشیمیایی قابل͏ تصور نیست. علاوه بر حشره͏ کش این مواد شامل قارچ͏ کش͏ ها، علف͏ کش͏ ها، مواد تنظیم͏ کننده رشد، هورمون͏ ها، کودهای شیمیایی، موش͏ کش͏ ها و مواد کمیاب شیمیایی می͏ باشند.

در حدود ۲۰ درصد این مواد برای زنبورعسل به شدت سمی می͏ باشند، ۱۵ درصد ممکن است برای زنبورعسل سمیت متوسط داشته باشند و ۶۵ درصد آنها بی͏ضرر هستند. با این وجود زنبورعسل با بسیاری از مواد شیمیایی مسموم͏ کننده به ندرت تماس پیدا می͏کند.

به عنوان مثال برای حفاظت از کرم͏ خوردگی، بوته͏ های کلم را باید به طور مرتب سمپاشی کرد ولی این سمپاشی تاثیر سوئی روی زنبوران ندارد. بیشتر حشره͏ کش͏ ها از طریق نفوذ در جلد وارد بدن حشرات می͏ شوند و یا همراه با غذا یا آب وارد بدن آنها می͏ گردند و به سیستم عصبی آنها آسیب می͏ رسانند. هیدروکربن͏ های کلره، استرهای فسفره و کاربامات ها، هر یک قدرت نفوذ خاص خود را دارند. بعضی به سرعت به درون بدن نفوذ می͏ کنند. بعضی قبل از آنکه اثر سمی خود را بروز دهند، باید خورده شوند. زنبورعسل به هر یک از دو طریق بالا و یا هر دوی آن ممکن است کشته شود.

حشره͏ کش͏ های غیر آلی مانند مواد آرسنیکی، سربی و هیدروکربن͏ های کلره به دلیل اثرات نامطلوب آنها روی موجودات و محیط زیست و بقایای غیرقابل͏ تحملی که از خود باقی می͏ گذارند، ساختن آنها متوقف شده و یا غیرقانونی اعلام شده است.

بیشترین موارد مسمویت زنبورعسل، زمانی پیش می͏ آید که گیاهان هنگام گل سمپاشی شوند. زنبوران عسل از طریق نوشیدن آبهای آلوده به سم که روی برگ͏ها باقی می͏ ماند و یا در گودیهای سطح زمین یا جاده͏ ها جمع می͏ شوند نیز مسموم می͏ شوند.

زنبورهای کارگری که در مزرعه مسموم می͏ شوند، به ندرت به کندو برمی͏ گردند، حتی آنهایی که در اثر سم، مسمومیت کمی پیدا می͏ کنند، قدرت جهت͏ یابی خود را از دست می͏ دهند و به علت پیدا نکردن کندوی خود از بین می͏ روند.

در مسمومیت͏ های شدید ممکن است تعداد زیادی از زنبورها مرده در داخل کندو و یا دور و اطراف آن ریخته شده باشند. اگر ملکه در کلنی زنده بماند از تخم͏ ریزی باز می͏ایستد و لاروهای داخل سلول͏های بسته نشده به علت اینکه کارگران کافی برای تغذیه آنها در کندو وجود ندارد از گرسنگی تلف می͏ شوند.

ارتباط گیاه ذرت و زنبورعسل منحصر به فرد است. ذرت بوسیله باد گرده͏ افشانی می͏ کند و زنبورعسل اگر منابع دیگر برای جمع͏ آوری گرده داشته باشد به سراغ گل ذرت نمی͏ رود. در صورتی که گیاه ذرت در موقع گل سایر گیاهان سمپاشی شود و یا به جای تمام گیاه فقط بلال͏ها سمپاشی شوند، زنبورعسل از اثرات مسموم͏ کننده سموم شیمیایی تا حدودی در امان خواهد بود. بعلاوه ذرت به طور معمول، هنگام صبح گرده آزاد می͏ کنند. لذا سمپاشی در بعد از ظهر صدمه کمتری به زنبورعسل می͏زند. کشاورزان می͏ توانند از طریق انتخاب سموم کم͏ خطر از تلفات زنبورعسل کم کنند.

بعضی از زنبورداران و طرفداران محیط زیست عقیده دارند که باید مصرف بعضی از سموم حشره͏ کش غیرقانونی اعلام گردد و یا کاربردشان ممنوع گردد و یا اینکه به شدت محدود شوند. گروه دیگر عقیده دارند که زنبورداران باید بدانند که گیاهان زراعی برای برخورداری از استاندارد غذایی مطلوب، احتیاج به مراقبت و سمپاشی دارند و از این رو کلنی͏های آنها ممکن است صدمه ببینند.

 

منبع: کتاب پرورش زنبورعسل (دکتر یوسف جعفری آهنگری)